Internationale Vrouwendag
Jaar na jaar pakken kranten met dezelfde spectaculaire cijfers uit. “Loonkloof in België bedraagt 23%”, luiden de koppen steevast. En dat ondanks het totale illegale karakter van deze kloof – elke werkgever die z’n vrouwelijke werknemers (financieel) benadeelt overtreedt immers het gelijkheidsbeginsel en onze grondwet. Terecht. Toch?
Jazeker, al vervuilt deze goedbekkende stelling het maatschappelijk debat. De realiteit is immers vele malen complexer dan deze simplistische slagzin. Zet alle Belgische mannen en vrouwen op een rij, neem het brutoloon ervan en je komt effectief uit op deze ogenschijnlijk schandelijke discrepantie. Zoom je in op de cijfers, dan krijg je een genuanceerder beeld. De belangrijkste verschillen verdwijnen quasi helemaal als sneeuw voor de zon als je kijkt naar het soort jobs dat vrouwen gemiddeld invullen (lager betaald), het aantal gepresteerde uren (voltijds versus deeltijds), maar ook minder meteen-in-het-oog-springende factoren zoals het (durven) vragen om opslag of de belangrijkste vorm van loonsverhoging, namelijk een nieuwe functie verwerven, al dan niet binnen hetzelfde bedrijf. Neem twee vergelijkbare profielen op dezelfde positie met een evenredige mate van ervaring en we komen aan “slechts” zo’n 5.3%. Ongeveer de helft van dit loonverschil is “onverklaarbaar” – de redenen van deze ongelijkheid, daar hebben onderzoekers het gissen naar. Laat ons wel een kat een kat noemen, zoals onderzoek naar appreciatie van de insteek van vrouwen en de doorgroeimogelijkheden betreft: een vrouw moet zich vaak meer bewijzen dan een man om dezelfde mate van aanzien en respect te bereiken.
Het is dan ook evident dat de discussie omtrent de loonkloof legitiem is en blijft. Bepaalde ingrepen in onze sociale zekerheid zouden de emancipatiebeweging van de vrouw kunnen verderzetten. Daarvoor kijken we best naar de Scandinavische landen, volgens tal van internationale onderzoeken de koplopers wat gendergelijkheid betreft. Noord-Europa slaagde er immers succesvol in om hervormingen door te voeren waardoor het bevallingsverlof bijvoorbeeld evenredig verdeeld kan worden tussen beide partners. De boodschap is daarbij duidelijk: partners zijn evenwaardig in de opvoeding en het grootbrengen van hun kind. Laat hen zelf kiezen hoe zij deze verdeling organiseren. Dit soort ingrepen geven op z’n minst de mogelijkheid aan koppels om de klassieke takenverdeling te doorbreken. Wensen zij dat niet? Dan houdt niets de vrouw tegen om alle verlof op te nemen. Ook dat is prima, zolang beide partners zich daarin kunnen vinden.
Daarentegen wens ik op te roepen om een grote maar vaak onzichtbare boosdoener verantwoordelijk voor deze verschillen onder de loep te nemen: de consequente onderwaardering van veeleer “vrouwelijke” beroepen: de zogenaamde zachte sector. Verpleegkundigen, (psychologisch) hulpverleners en leerkrachten, doorgaans beroepen waar je minder mannelijke dan vrouwelijke profielen in terugvindt, worden reeds jarenlang ondergewaardeerd. Zowel de personeelstekorten als de structurele onderfinanciering van de sectoren slaan diepe wonden. Het gevolg hiervan: massale uitstroom, een schrijnend tekort aan nieuwkomers en de nodige uitval door burn-outs, tanende PISA-uitslagen en ellenlange wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg voor mensen die in het midden van een crisis nog weken, maanden of zelfs jaren op hun kin mogen kloppen.
Het is dringend tijd voor een herwaarding van deze sectoren waar voornamelijk vrouwen de boot varende houden. In het kader van vrouwendag zeg ik u, beste lezer: het is alle hens aan dek als we niet willen dat mensen die onze jeugd een goede toekomst verzekeren en de zorg voor u en mij opnemen, uiteindelijk kopje-onder gaan. Dat is niet alleen een morele verplichting ten aanzien van mensen met weinig vanzelfsprekende functies, maar ook de evidentie zelve om het welzijn en de welvaart van onze gemeenschap te kunnen blijven garanderen.
